Nadležnost i područje Višeg suda u Nišu uređeni su Zakonom o uređenju sudova („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 116/2008, 104/2009, 101/2010, 31/2011, 78/2011, 101/2011, 101/2013, 106/2015, 40/2015, 13/2016, 108/2016, 113/2017, 65/2018, 87/2018 i 88/2018), Zakonom o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, terorizma i korupcije („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 94/2016 i 87/2018), Zakonom o preuzimanju nadležnosti vojnih sudova, vojnih tužilaštava i vojnog pravobranilaštva („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 137/2004), Zakonom o izvršenju krivičnih sankcija („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 55/2014 i 35/2019), Zakonom o sprečavanju nasilja u porodici („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 94/2016), Zakonom o utvrđivanju činjenica o statusu novorođene dece za koju se sumnja da su nestala iz porodilišta u Republici Srbiji („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 18/2020) i Zakonom o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 101/2013).
PODRUČJE VIŠEG SUDA U NIŠU
Viši sud u Nišu osnovan je za područje Osnovnog suda u Aleksincu i Osnovnog suda u Nišu. NJegovo područje, pored grada Niša, obuhvata i opštine Gadžin Han, Doljevac, Svrljig, Aleksinac, Ražanj i Sokobanja.
Područje Višeg suda u Nišu u odnosu na krivična dela iz nadležnosti Posebnog odeljenja za suzbijanje korupcije i u odnosu na postupak za utvrđenje činjenica o statusu novorođene dece za koju se sumnja da su nestala iz porodilišta prošireno je i obuhvata područje Apelacionog suda u Nišu, odnosno ne samo područje Višeg suda u Nišu, već i područje Višeg suda u Vranju, Višeg suda u Zaječaru, Višeg suda u Negotinu, Višeg suda u Leskovcu, Višeg suda u Prokuplju i Višeg suda u Pirotu.
NADLEŽNOST VIŠEG SUDA U NIŠU
Viši sud u Nišu, saglasno odredbama zakonskih propisa, postupa u krivičnoj i građanskoj materiji.
- KRIVIČNA MATERIJA -
U prvom stepenu u krivičnoj materiji Viši sud u Nišu:
1) sudi za krivična dela za koja je kao glavna kazna predviđena kazna zatvora preko deset godina;
2) sudi za krivična dela: protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom, protiv Vojske Srbije; odavanje državne tajne; odavanje službene tajne; krivično delo propisano zakonom koji uređuje tajnost podataka; pozivanje na nasilnu promenu ustavnog uređenja; izazivanje nacionalne, rasne i verske mržnje i netrpeljivosti; povreda teritorijalnog suvereniteta; udruživanje radi protivustavne delatnosti; povreda ugleda Republike Srbije; povreda ugleda strane države ili međunarodne organizacije; pranje novca; kršenje zakona od strane sudije, javnog tužioca i njegovog zamenika; ugrožavanje bezbednosti vazdušnog saobraćaja; ubistvo na mah; silovanje; obljuba nad nemoćnim licem; obljuba zloupotrebom položaja; otmica; trgovina maloletnim licima radi usvojenja; nasilničko ponašanje na sportskoj priredbi i javnom skupu; primanje mita; zloupotreba položaja odgovornog lica (član 234. stav 3. Krivičnog zakonika); i krivična dela za koja je posebnim zakonom utvrđena nadležnost višeg suda; zloupotreba u javnim nabavkama (član 234a stav 3. Krivičnog zakonika);
3) sudi za krivična dela iz nadležnosti Posebnog odeljenja za suzbijanje korupcije:
krivična dela protiv privrede (čl. 223, 223a, 224, 224a, 227, 228, 228a, 229, 230, 231, 232, 232a, 233, člana 235. stav 4, čl. 236. i 245. Krivičnog zakonika);
krivična dela protiv službene dužnosti (čl. 359. i čl. 361. do 368. Krivičnog zakonika);
krivično delo davanje i primanje mita u vezi sa glasanjem (član 156. Krivičnog zakonika);
krivična dela protiv državnih organa (član 322. st. 3. i 4. i član 323. st. 3. i 4. Krivičnog zakonika) i krivična dela protiv pravosuđa (čl. 333. i 335, član 336. st. 1, 2. i 4. i čl. 336b, 337. i 339. Krivičnog zakonika), ako su izvršena u vezi sa prethodno navedenim krivičnim delima;
4) sudi u krivičnom postupku prema maloletnim učiniocima krivičnih dela;
5) odlučuje o molbi za prestanak mere bezbednosti ili pravne posledice osude za krivična dela iz svoje nadležnosti.
6) vodi postupak za izručenje okrivljenih i osuđenih lica;
7) pruža međunarodnu pravnu pomoć u postupcima za krivična dela iz svoje nadležnosti;
8) izvršava krivičnu presudu inostranog suda;
9) odlučuje o zaštiti prava pritvorenika, osuđenika, lica kojem je izrečena mera bezbednosti obaveznog psihijatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi, obaveznog lečenja narkomana ili obaveznog lečenja alkoholičara kada se sprovodi u zavodu, nadzire zakonitost u postupku izvršenja krivičnih sankcija i obezbeđuje ravnopravnost i jednakost ovih lica pred zakonom;
10) odlučuje o zaštiti prava po pritužbi pritvorenika i zahtevu za sudsku zaštitu osuđenika, lica kojem je izrečena mera obaveznog psihijatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi, obaveznog lečenja narkomana ili obaveznog lečenja alkoholičara kada se sprovodi u zavodu;
11) odlučuje o molbi osuđenog za izvršenje kazne zatvora u prostorijama u kojima stanuje.
U drugom stepenu u krivičnoj materiji Viši sud u Nišu odlučuje o:
1) žalbama na odluke Osnovnog suda u Nišu i Osnovnog suda u Aleksincu o merama za obezbeđenje prisustva okrivljenog;
2) žalbama na odluke Osnovnog suda u Nišu i Osnovnog suda u Aleksincu za krivična dela za koje je propisana novčana kazna i kazna zatvora do pet godina;
3) žalbama protiv odluka upravnika zavoda ili direktora Uprave za izvršenje krivičnih sankcija radi zaštite prava osuđenika.
- GRAĐANSKA MATERIJA -
U prvom stepenu, u građanskoj materiji, Viši sud u Nišu
1) odlučuje o zahtevima za rehabilitaciju;
2) sudi u građanskopravnim sporovima kad vrednost predmeta spora omogućuje izjavljivanje revizije;
3) sudi u sporovima o osporavanju ili utvrđivanju očinstva i materinstva;
4) sudi u sporovima za zaštitu od diskriminacije i zlostavljanja na radu;
5) sudi u sporovima povodom štrajka;
6) sudi u sporovima povodom kolektivnih ugovora ako spor nije rešen pred arbitražom;
7) sudi u sporovima povodom obaveznog socijalnog osiguranja ako nije nadležan drugi sud;
8) sudi u sporovima povodom matične evidencije;
9) sudi u sporovima povodom izbora i razrešenja organa pravnih lica ako nije nadležan drugi sud;
10) vodi postupak u kome se utvrđuju činjenice o statusu novorođene dece za koju se sumnja da su nestala iz porodilišta;
11) odlučuje o priznanju i izvršenju stranih sudskih i arbitražnih odluka ako nije nadležan drugi sud.
U drugom stepenu, u građanskoj materiji, Viši sud u Nišu odlučuje o žalbama na odluke Osnovnog suda u Nišu i Osnovnog suda u Aleksincu i to:
1) na rešenja u građanskopravnim sporovima;
2) na presude u sporovima male vrednosti;
3) u izvršnim postupcima i postupcima obezbeđenja;
4) u vanparničnim postupcima;
5) kojim je odlučeno o predlogu za produženje hitne mere iz Zakona o sprečavanju nasilja u porodici.
Pored ovih nadležnosti, Viši sud u Nišu odlučuje o sukobu nadležnosti Osnovnog suda u Nišu i Osnovnog suda u Aleksincu, obezbeđuje i pruža pomoć i podršku svedocima i oštećenima i vrši druge poslove određene zakonom.
